🔌 Uitrolstrategieën voor publieke laadinfrastructuur internationaal: van aanvraaggestuurd tot datagedreven

De wereld van publieke laadinfrastructuur ontwikkelt zich razendsnel.
Wat begon met enkele pioniers die via een aanvraagformulier hun laadpaal op straat kregen, is uitgegroeid tot een complex ecosysteem van datagedreven besluitvorming, strategische planning en verschillende contractvormen tussen overheden en exploitanten.
In dit artikel verkennen we de belangrijkste uitrolstrategieën – en hoe EVTools ze ondersteunt in elke fase van de marktontwikkeling.

📍 De vier uitrolprincipes in Europa

 Bij publieke laadnetwerken zien we internationaal vier dominante strategieën:

1. Aanvraaggestuurd (“paal volgt wagen”)

De klantgerichte werkwijze, zeker van verbruik en omzet: inwoners of bedrijven dienen een aanvraag in via een digitaal formulier of portaal.
Deze methode domineert historisch gezien in Nederland en Vlaanderen, zowel bij overheden als exploitanten. In de beginfase van de markt gaf dit model zekerheid over gebruik en afzet, maar veel steden in Nederland – inmiddels koplopers in publieke laadinfrastructuur – hebben dit model inmiddels volledig verlaten. De uitrol gebeurt daar uitsluitend nog datagedreven, op basis van bezettingsdata, laaddruk en prognoses, vaak in combinatie met een laadplan dat stapsgewijs wordt ingevuld zodra de data daar aanleiding toe geeft.

Aanvraaggestuurde uitrol blijft echter een nuttige strategie in de startfase van nieuwe markten, en als vangnet voor specifieke situaties waarin maatwerk nodig is. Zoals Jeroen Schutte, chief product bij EVTools, toelicht in een artikel over de aanvraag-API: “Aanvraaggestuurde uitrol blijft belangrijk als signaalfunctie. Het geeft e-rijders vertrouwen dat ze altijd ergens kunnen laden – zeker in de beginfase van een netwerk.”

2. Strategisch (“paal volgt plan”)

Hier selecteert de overheid vooraf locaties, vaak technisch of juridisch onderbouwd, zoals in Wallonië of in veel Britse aanbestedingen.
De businesscase is niet altijd leidend, maar de dekking of technische mogelijkheden wel.

Dit model biedt grip en snelheid, maar vergt ook dat de overheid marktdata meeneemt om te voorkomen dat infrastructuur onderbenut blijft.
In sommige gevallen kunnen exploitanten het plan opstellen, waardoor meer aandacht is voor de financiële haalbaarheid.

3. Vergunningverlening of openmarktmodel

Een model waarbij exploitanten binnen kaders zelf mogen plaatsen – of niet, als zij dit niet opportuun achten. Bekend uit steden als Leiden en Dordrecht in Nederland, maar ook in Stockholm en in enkele Duitse en Britse steden is dit mogelijk. De overheid bepaalt de spelregels – en vaak ook de locaties. Succesvolle toepassing vraagt een helder proces van toewijzing, transparantie en datadeling tussen marktpartijen en overheid: wie plaatst waar, hoe ontwikkelt de bezetting zich, hoe lang lopen de vergunningen en hoe wordt er vergund?

4. Exploitantgestuurd 

Exploitanten identificeren kansrijke plekken op basis van hun eigen inzichten, gebruiksdata en netcapaciteit. In sommige gevallen gebruiken zij zelf online aanvraagformulieren of campagnes om daadwerkelijke vraag te genereren – zonder dat de overheid die rol pakt.

Een strategie die in de openbare ruimte steeds minder voorkomt in volwassen markten. Dit model past niet goed binnen de Europese aanbestedingswetgeving en is daarom meestal alleen in de beginfase in zwang, of bij publiek toegankelijke, maar private locaties waar geen aanbestedingswetgeving van toepassing is.

🧭 Van pioniersfase naar volwassen ecosysteem

In de eerste jaren van elektrisch laden (2008–2015) lag de nadruk op toegankelijkheid: iedereen met een elektrische auto kon een laadpaal aanvragen. Gemeenten en exploitanten bouwden stap voor stap aan netwerken die de overstap naar elektrisch rijden mogelijk maakten. Vandaag bevinden we ons in een volwassen fase, waarin data de richting bepaalt.
Uitrol is niet langer alleen reactief, maar gestuurd door bezettingsgraden, energienetcapaciteit en mobiliteitsdata.

Deze modellen kunnen parallel lopen binnen één contract. Nederland en Vlaanderen lopen hierin voorop: steeds meer steden vervangen het aanvraagmodel volledig door datagedreven netwerkbeheer, waarbij uitbreiding pas plaatsvindt wanneer de data daartoe aanleiding geeft. Zo ontstaat een adaptieve, efficiënte en toekomstbestendige aanpak.

EVTools ondersteunt die transitie. Het platform maakt gebruik van drempelwaardes om prikkels voor uitbreiding te geven en koppelt data uit exploitantensystemen, netbeheerders en nationale dataplatforms zoals NDW en Transportdata.be.

🌍 Welke strategie werkt waar?

De effectiviteit van een uitrolstrategie hangt sterk af van de context:

💡 De rol van EVTools

Zoals Jeroen Schutte aangeeft: “Je hebt alle drie strategieën nodig. Aanvragen in de startfase, data bij de groei, en dekking in de volwassen markt. EVTools ondersteunt ze allemaal – binnen één platform.” EVTools is ontworpen om alle uitrolstrategieën de samenwerking te faciliteren:

• Aanvraagportalen en API’s voor burgeraanvragen en exploitant-leads
• Datakoppelingen en drempelwaarden voor datagedreven uitbreiding
• GIS-integratie en laadplannen voor strategische uitrol
• Rapportages en KPI-monitoring voor contractbeheer

Door alle data en processen in één platform te verbinden, maakt EVTools samenwerking tussen overheid, exploitant en netbeheerder transparant, voorspelbaar en schaalbaar.